Những Biến Động Của Thị Trường Thời Trang Ở Việt Nam

Đời sống của con người ngày càng được cải thiện và nâng cao vì thế nhu cầu của con người cũng ngày một phát triển hơn. Một trong những lĩnh vực đòi hỏi ngày càng cao ấy của con người chính là thị trường thời trang.

Những Biến Động Của Thị Trường Thời Trang Ở Việt Nam

Chỉ trong thời gian ngắn, hàng loạt hãng thời trang nổi tiếng thế giới như Stradivarius, Massimo Dutti của Tây Ban Nha, Hennes&Mauritz (H&M) của Thụy Điển,… ra mắt đã đổ vào thị trường Việt Nam. Sự xuất hiện của những “ông lớn” ngành thời trang nước ngoài không chỉ đáp ứng nhu cầu mua sắm ngày càng cao của người tiêu dùng, mà còn tạo ra cuộc cạnh tranh khốc liệt trên thị trường thời trang trong nước.

• Sức Ép Thị Phần

Sự kiện hãng thời trang H&M khai trương cửa hàng đầu tiên tại Việt Nam đầu tháng 9 vừa qua đã gây “sốt” trong giới trẻ, thu hút hơn 4.000 người chờ đợi, xếp hàng vào mua sắm sản phẩm mang thương hiệu quốc tế với giá cả hợp lý. Đại diện của H&M cho biết: Sau nhiều năm nghiên cứu, tìm hiểu thị trường, nay là thời cơ chín muồi để H&M đến Việt Nam. Nhiều trung tâm mua sắm mọc lên, gu thời trang phong phú của giới trẻ là dịp để H&M đẩy mạnh phát triển chuỗi cửa hàng của mình trong những năm tới. Đại diện của H&M cũng cho biết, mỗi ngày cửa hàng đều có mẫu mới, mỗi tuần sẽ có một bộ sưu tập. Với diện tích cửa hàng rộng hơn 2.200 m2 cùng các loại quần áo “phủ khắp” mọi lứa tuổi và đa dạng về phong cách, “cơn lốc” H&M sau cả tháng vẫn chưa có dấu hiệu lắng xuống.

Theo các chuyên gia trong lĩnh vực thời trang, Zara (Tây Ban Nha) đặt chân vào Việt Nam, ngay ngày đầu khai trương đã đạt doanh thu hơn 5,5 tỷ đồng. Qua một năm có mặt tại Việt Nam, Zara chứng tỏ sức hút của trường phái kinh doanh thời trang nhanh (fast-fashion) hay còn gọi là thời trang đại chúng, thời trang giá rẻ. Hãng này còn áp dụng chính sách giá bán thấp hơn các nước trong khu vực như Thái-lan, Xin-ga-po, Ma-lai-xi-a,… từ 15 đến 20%, với những mã hàng chọn lọc, tạo sức hấp dẫn riêng. Việt Nam luôn được đánh giá cao về sức tiêu thụ hàng nhập khẩu, là ưu thế khiến hàng loạt thương hiệu thời trang lớn quốc tế lưu tâm tìm hiểu. Một loạt tên tuổi khác cũng đang có kế hoạch vào Việt Nam như Uniqlo, Forever21,… khiến thị phần của các doanh nghiệp (DN) dệt may, thời trang trong nước vốn đã nhỏ lại nguy cơ ngày càng nhỏ hơn.

Theo số liệu thống kê của Hiệp hội siêu thị Hà Nội: Các DN nước ngoài đang chiếm hơn 50% thị phần bán lẻ tại Việt Nam. Con số thực tế còn lớn hơn nhiều. Có những ngành, lĩnh vực, DN nước ngoài chiếm tới 80 - 90%. Thế mạnh của các DN nước ngoài so với DN trong nước là vốn, nguồn nhân lực, công nghệ, mức độ chuyên nghiệp, nhất là hệ thống chuỗi xuyên quốc gia rất mạnh. Với hệ thống bán lẻ, quy mô phát triển chuỗi đóng vai trò quan trọng. Do đó, nếu các DN trong nước không có chiến lược phát triển hợp lý, gắn kết thì các “đại gia” bán lẻ nước ngoài sẽ chiếm phần lớn thị phần.

• Khó Cạnh Tranh Với Hàng Hiệu Giá Rẻ

Theo Hiệp hội Dệt may VN, thị trường tiêu thụ nội địa có rất nhiều tiềm năng với hơn 90 triệu dân và tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 15 – 20%/năm, nhưng phần lớn doanh nghiệp (DN) trong nước chỉ chú trọng xuất khẩu.

Một số DN được xem có chỗ đứng trên thị trường nội địa như Việt Tiến, Nhà Bè, An Phước, May 10… cũng chỉ tập trung ở phân khúc sản phẩm công sở trung bình dành cho nam giới.

Thương hiệu trung bình dành cho cả nam và nữ giới có thể kể đến như Thời trang Việt, Foci, Việt Thy, Blue Exchange,… cũng có thị phần khá khiêm tốn. Chưa có một thương hiệu thời trang VN nào đủ mạnh và đáp ứng được nhu cầu của nhiều phân khúc khách hàng như những thương hiệu lớn của nước ngoài: Zara, GAP, Mango, Uniqlo…

Với “cục diện” trên, khi mức thuế nhập khẩu dành cho sản phẩm may mặc từ 20% hiện nay giảm xuống còn 0% khi VN tham gia TPP, nhiều chuyên gia lo ngại rất nhiều khả năng chúng ta mất nốt thị phần khiêm tốn ở phân khúc trung bình hiện nay.

Ông Nguyễn Hữu Phụng, Tổng giám đốc Công ty Thời trang Việt, dự báo không xa nữa các hãng thời trang nước ngoài với phân khúc phổ thông như Zara, Uniqlo, H&M chính thức vào VN sẽ là một thách thức lớn cho các DN thời trang trong nước, do các thương hiệu này đã quá nổi tiếng, có hệ thống phân phối trải dài ở nhiều nước nên giá cả khá cạnh tranh. Đặc biệt, đội ngũ thiết kế của họ luôn “trên cơ” các DN VN.

“Vấn đề này cũng đã xảy ra với thị trường Thái Lan cách đây hơn 10 năm. Khi đó, sự tham gia ồ ạt của các thương hiệu nước ngoài đã khiến các thương hiệu thời trang trong nước lụi tàn dần. Tôi nghĩ thị trường vẫn có những ngách riêng cho các DN VN khai thác và sống được, nhưng nếu muốn xây dựng được thương hiệu lớn thì không dễ”, ông Nguyễn Hữu Phụng nói.

Tương tự, bà Nguyễn Thị Điền, Tổng giám đốc Công ty may An Phước, nhìn nhận với Hiệp định TPP, những đơn vị đang sản xuất thời trang ở cả phân khúc hàng trung bình khá và cao cấp đều phải đối đầu với hàng nhập khẩu. Đặc biệt hàng hiệu của các nước Mỹ, Nhật nhưng đang sản xuất tại nước thành viên TPP như Malaysia, Peru, Mexico, Chile… sẽ nhập khẩu mạnh vào VN với giá hoàn toàn rẻ hơn hiện nay.

NHỮNG GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY NGÀNH THỜI TRANG VIỆT NAM PHÁT TRIỂN

• Cần Tạo Sự Chuyển Dịch Từ Sản Xuất Đến Phân Phối

Phải nhìn nhận thời trang Việt Nam thời gian qua có những bước nhảy vọt qua việc tổ chức Tuần lễ thời trang Việt Nam, những cuộc trình diễn ở sàn diễn thế giới, đội ngũ thiết kế tăng mỗi năm, thợ may giỏi được đào tạo từ các trường chuyên ngành, từ những cuộc thi chuyên môn. Tiếc rằng ngành thời trang nước ta chưa chuyên nghiệp, dẫn đến tình trạng người may cứ sản xuất, người bán cứ phân phối, chưa tạo được chuỗi hoàn chỉnh so với thương hiệu nước ngoài.

Muốn thúc đẩy ngành thời trang Việt Nam cần sự phối hợp đồng bộ từ các ngành, hiệp hội, nhà thiết kế, nhà kinh doanh. Trước mắt, ngày 20 - 22/10 tới đây, TP.HCM tổ chức trình diễn thời trang tại phố đi bộ Nguyễn Huệ do Sở Du lịch TP.HCM chủ trì. Sự kiện này sẽ tổ chức thường kỳ, ngoài tạo sản phẩm du lịch mới là sự kết nối các nhà sản xuất, doanh nghiệp thời trang và là cơ hội giới thiệu thương hiệu đến công chúng. TP.HCM sẽ ra mắt một trung tâm thời trang tại quận 9, là nơi cung cấp nguồn nguyên phụ liệu thời trang, nơi đào tạo nguồn nhân lực phục vụ thời trang, cũng là điểm trình diễn, giới thiệu, bán sản phẩm.

• Định Hướng Cho Sinh Viên Khoa Thiết Kế Thời Trang Ngay Từ Khi Còn Ở Giảng Đường

Tôi từng tiếp xúc với nhiều sinh viên khoa thiết kế thời trang mới ra trường, đa phần họ không thích làm việc cho các doanh nghiệp thời trang vì cho rằng không có môi trường phát huy sở trường. Sinh viên chưa thật sự hiểu được định hướng của doanh nghiệp thời trang và cũng không được trang bị kiến thức làm thương hiệu.

Như vậy việc định hướng nghề nghiệp từ nhà trường là quan trọng để sinh viên có thể quyết định lựa chọn doanh nghiệp phù hợp với tính chất công việc của nhà thiết kế. Nhiều doanh nghiệp khá nôn nóng trong việc xây dựng thương hiệu, như vậy khó có thể thành công nếu chỉ tập trung vào doanh thu và lợi nhuận trước mắt. Doanh nghiệp thời trang phải có chiến lược lâu dài và kiên định về mặt hình ảnh và sản phẩm, đầu tư đào tạo, nâng cấp trình độ nhân sự.

Có một thực trạng là nhà thiết kế đa phần xem "cái tôi" quá lớn nên ngại hợp tác với doanh nghiệp thời trang. Nhiều nhà thiết kế hiện nay, cũng như tôi, khi ra nhãn hiệu dieuANH chỉ mang tính cá nhân nhiều hơn là một thương hiệu nói chung. Khi không tìm được sự đồng nhịp với doanh nghiệp thời trang thì tôi lựa chọn "dòng ngách" mang tính sáng tạo riêng, vì thế khách hàng hẹp hơn nhưng một nhà thiết kế hoạt động độc lập thì lựa chọn này là hợp lý.

• Nâng Cao Sức Cạnh Tranh

Thời gian qua, hàng loạt DN, tập đoàn lớn của nước ngoài đã và đang đầu tư vào thị trường bán lẻ Việt Nam như tập đoàn Aeon của Nhật Bản, Lotte của Hàn Quốc, Big C, Metro,… Riêng lĩnh vực thời trang, ước tính có 200 thương hiệu nước ngoài xuất hiện tại thị trường trong nước. Theo các chuyên gia, thời trang nước ngoài thành công ở Việt Nam chủ yếu do lợi thế về giá. Những hãng này sản xuất hàng loạt sản phẩm quần áo ở phân khúc bình dân, bán với mức giá trung bình. Điều đó đã gây sức ép lớn đối với các hãng thời trang trong nước như Vera, Owen, May 10, Canifa, TNG,… Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Đầu tư và thương mại TNG Nguyễn Văn Thời khẳng định, các hãng thời trang nước ngoài đầu tư vào Việt Nam chắc chắn sẽ gây ảnh hưởng đối với DN trong nước, cuộc cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Tuy nhiên, chúng ta phải chấp nhận bằng cách đẩy mạnh sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, ma-két-tinh và giá cả. Để có thể cạnh tranh sòng phẳng, không còn cách nào khác là DN phải gồng mình lên. Ai có thương hiệu riêng, người đó sẽ giành phần thắng.

Chủ tịch HĐQT Tổng công ty may Hưng Yên Nguyễn Xuân Dương chia sẻ: Các hãng thời trang nước ngoài đầu tư vào thị trường trong nước do họ nắm bắt và đánh trúng vào tâm lý của người Việt Nam. Để thành công, các hãng này xây dựng chính sách đưa hàng chuẩn vào bán với mức lãi không nhiều, thậm chí, chấp nhận lỗ thời gian đầu với mục đích mở rộng kênh phân phối. Về sau, họ sẽ đặt các DN trong nước sản xuất để đẩy vào kênh tiêu thụ. Các hãng thời trang nước ngoài vào Việt Nam sẽ làm lợi cho người tiêu dùng khi có nhiều sự lựa chọn về sản phẩm mang thương hiệu quốc tế, giá cả phải chăng. Nhà sản xuất cũng có lợi vì nhận được nhiều đơn hàng hơn. Riêng các DN phân phối, phát triển thị trường sẽ bị ảnh hưởng. Nếu không đổi mới, đầu tư mở rộng quy mô, chuỗi phân phối với phong cách phục vụ chuyên nghiệp, hiện đại chắc chắn DN trong nước sẽ bị thôn tính.

Một chuyên gia kinh tế nhận xét, người dân rất hào hứng đón nhận những dòng sản phẩm có uy tín của nước ngoài. Thành công của H&M trong đợt khai trương vừa qua do quảng cáo, tiếp thị khá tốt. Việc nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam đầu tư, đẩy mạnh kinh doanh bán lẻ là tốt, góp phần thúc đẩy môi trường cạnh tranh. Chính vì vậy, DN trong nước cần phải đổi mới. Đối với các DN yếu kém thì đây là cơ hội để học hỏi, có trách nhiệm đến cùng đối với khách hàng. Mặt khác, phải khắc phục bằng được điểm yếu cố hữu về nguyên phụ liệu, tránh phụ thuộc vào nước ngoài để thúc đẩy ngành dệt may thời trang phát triển.

Hiện tại, một số DN cho rằng mình có lợi thế vì tính linh hoạt, dễ thích ứng do thấu hiểu được thói quen và văn hóa người tiêu dùng. Tuy nhiên, ở sân chơi quốc tế, sự linh hoạt này không còn là ưu điểm. Nếu muốn phát triển bền vững, DN trong nước cần xây dựng những chiến lược dài hạn, chú trọng hơn vào việc xây dựng đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp để chuẩn bị cho “cuộc đua” trên thị trường bán lẻ.

• Tìm Giải Pháp Trực Tuyến

Kém cạnh tranh về kiểu dáng, những sản phẩm sản xuất trong nước này cũng không cạnh tranh được về giá. Với tâm lý sính ngoại của người Việt, không khó để quyết định khi giá quần áo H&M tương đương với Việt Tiến, Nhà Bè, trong khi giá Lascose, Zara cũng không chênh lệch với sản phẩm An Phước là bao.

Cho đến nay, số lượng cửa hàng là điểm các công ty truyền thống bỏ xa các đối thủ của họ, khi An Phước có trên 100 cửa hàng, Việt Tiến gần 50 và Nhà Bè cũng vài chục. Các hãng thời trang trong nước đã có nhiều nỗ lực trong việc thiết lập catalogue và kênh bán hàng trực tuyến.

Tuy nhiên, so với trải nghiệm toàn diện về sản phẩm từ hình ảnh đến mô tả và gắn kết giữa cửa hàng trực tuyến với cửa hàng vật lý khi tận dụng làm điểm giao nhận hàng cho khách hàng, thì trải nghiệm mà những thương hiệu Việt truyền thống mang lại còn khá đơn điệu, lại chưa đồng bộ hóa được dữ liệu từ những kênh tương tác khác nhau.

Việc bán hàng trực tuyến giúp các công ty mở rộng khách hàng mà không giới hạn địa lý, tạo ra nhu cầu và ấn tượng về sản phẩm nhờ quảng cáo và giúp tiến hành những chiến dịch flash sale lớn như Black Friday hay Ngày độc thân 11.11 với hàng chục ngàn người cùng online một thời điểm để mua hàng.

Bain & Co dự báo đến năm 2025, millennials và centennials sẽ là nhóm đối tượng tiêu thụ 45% sản phẩm thời trang hạng sang trên toàn cầu. Trang phục công sở là điều cần thiết với họ nhưng tính cách tự chủ, phong cách thời trang khác với thế hệ trước như phong cách phi giới tính và cách sống dám thử những điều mới lạ sẽ đặt ra thử thách lớn cho những nhãn hiệu cổ điển, truyền thống và mô hình mua sắm cũ.

• Thoát Khỏi Tư Duy Kinh Doanh Thời Trang Cũ

Bên cạnh đó, khả năng thực hiện khảo sát về thị hiếu, thói quen của người tiêu dùng cũng là chìa khóa quan trọng mà doanh nghiệp Việt phải học được trong bối cảnh vòng đời sản phẩm thời trang ngày càng ngắn như hiện nay. Chính thực tế trên đã buộc các tập đoàn thời trang toàn cầu phải đầu tư mạnh hơn vào công nghệ Big Data. Big Data giúp nhà bán lẻ định hướng từ đầu là cần sản xuất mẫu thời trang nào, số lượng bao nhiêu, nên giảm giá vào lúc nào… Tại Việt Nam, doanh nghiệp thời trang chủ yếu vẫn dựa vào các dự đoán và dữ liệu với độ trễ nhất định.

Có thể thấy những thương hiệu thời trang Việt phát triển mạnh trên thị trường trong vài năm qua đều có tư duy kinh doanh mới mẻ và nắm vững thị hiếu, đặc tính của người tiêu dùng trong nước. Trước sự xuất hiện của các nhãn hàng quốc tế, bà Đoàn Ngọc – CEO của thời trang Canifa cho rằng đây là cơ hội để nhân viên công ty học hỏi về dịch vụ, tiếp cận cách thức vận hành cửa hàng. Tuy nhiên, các công ty thời trang trong nước muốn khẳng định vị trí thì không thể bắt chước mẫu của thời trang quốc tế, mà phải tạo được sự khác biệt.

Chẳng hạn, Canifa chọn mức giá phù hợp với số đông và điều mà nhãn hàng này muốn tạo sự khác biệt là độ bền. Bà Đoàn Ngọc cho biết, nếu như bộ sưu tập của các nhãn hàng quốc tế tập trung vào màu sắc và họa tiết, nhằm thu hút khách hàng bằng tính thời trang thì Canifa chọn tính chất thời trang vừa đủ (tức là vẫn bắt kịp xu hướng nhưng sản phẩm phải có vòng đời sử dụng dài hơn, được thể hiện bằng chất liệu tốt và không có sự thay đổi lớn về mẫu mã). Chiến lược này phù hợp với hoàn cảnh, thu nhập của phần đông người tiêu dùng Việt Nam còn khiêm tốn và nhu cầu khác biệt trong trang phục chưa quá lớn.

Nhắm đến phân khúc cao cấp hơn, Yvy Moda cũng là một thương hiệu thành công với cách làm mới mẻ, đột phá. Nếu trên thế giới, lâu nay các hãng thời trang lấy việc tổ chức show diễn thời trang theo mùa trong năm làm cơ hội truyền thông và tiếp cận khách hàng, đối tác, công chúng một cách nhanh, mạnh nhất thì ở Việt Nam hoạt động này vẫn còn xa lạ. Gần ba năm qua, Yvy Moda đã đi đầu trong việc tổ chức những show diễn thời trang theo mùa, kết hợp với các chương trình thời trang trên đài truyền hình. Đặc biệt, thương hiệu này vừa gây nhiều chú ý qua sự kết hợp với nhà thiết kế nổi tiếng thế giới Graeme Armour trong bộ sưu tập Thu-Đông 2018.

Song song với marketing mạnh tay, Ivy Moda cũng đưa công nghệ cao vào logistics thông qua công nghệ RFID: quản lý chip điện tử đối với từng mã hàng, giúp tăng năng suất của các giai đoạn: kiểm kho, điều phối, vận chuyển hàng hóa… Sẽ chỉ mất ba ngày thay vì 10-15 ngày như trước đây để các thiết kế mới nhất có mặt trên hệ thống gần 70 cửa hàng trên toàn quốc… Nhà thiết kế Phương My từng cho biết: “Khi tôi làm thời trang, thiết kế chỉ chiếm khoảng 1% thời gian trong năm thôi. Còn 99% thời gian còn lại là kinh doanh, quản lý con người, bài toán tài chính, mở rộng thương hiệu” – đó chính là thực tế của các công ty thời trang hiện nay !

Mrs Nguyễn Ngọc