Triết Lý Nhà Phật Giúp Bạn Nhận Ra Chân Thiện Mỹ

Đạo Phật đã nói cuộc đời là biển khổ mênh mông và không có ngày thôi dứt bởi vì nhân loại lúc nào cũng luôn đấu tranh giành giật và chiếm đoạt tài nguyên của thiên nhiên và rồi từ đố lại giết hại lẫn nhau. Kẻ lớn hiếp nhỏ, kẻ mạnh hiếp yếu... Con người đau khổ vì phiền não tham, sân, si, mạn, nghi, ác kiến.

Triết Lý Vô Thường Của Phật Giáo

Sự thật về Vô thường có nghĩa là thực tại không bao giờ tĩnh mà luôn luôn động; và điều đó đã được các nhà khoa học nhận thức là bản tính tự nhiên của thế giới, không ngoại lệ. Trong giáo pháp về thực tại động ấy, Đức Phật cung cấp cho chúng ta một chiếc chìa khóa chủ để mở bất kỳ cánh cửa nào mà chúng ta muốn.

Vô thường, phụ thuộc vào sự biến đổi, là tính chất của các pháp hữu vi. Hãy tinh tấn”. Đó chính là lời nhắc nhở cuối cùng của Đức Phật Cồ-đàm đối với hàng đệ tử của Ngài.Và khi Đức Phật đã nhập Niết-bàn, Trời Đế Thích than rằng:

“Các hành là vô thường, Có sanh phải có diệt. Ðã sanh, chúng phải diệt, Nhiếp chúng là an lạc” (Kinh Ðại bát Niết-bàn, Kinh Trường Bộ số 16).

Đến tận ngày nay, tại mỗi đám tang của người Phật tử ở những xứ theo Phật giáo Nguyên thủy, chính bài kệ nói trên vẫn được tụng đọc bằng tiếng Pali bởi những vị sư chủ trì tang lễ, để nhắc nhở cộng đoàn về bản chất phù du của cuộc đời. Trong những xứ Phật giáo, người ta thường thấy các Phật tử cúng hoa và đèn dầu trước tượng Đức Phật. Chẳng phải là họ đang cầu nguyện đến Đức Phật hay bất kỳ một“đấng chí tôn” nào. Hoa sẽ tàn và ngọn đèn sẽ lụi, nhắc cho họ về sự vô thường của mọi sự mọi vật vốn do duyên sinh.

Từ Vô thường đơn sơ và giản dị này chính là cốt lõi của giáo lý của Đức Phật, đồng thời cũng là nền tảng cho hai đặc tính khác của sự hiện hữu, đó là Khổ và Vô ngã.

Sự thật về Vô thường có nghĩa là thực tại không bao giờ tĩnh mà luôn luôn động; và điều đó đã được các nhà khoa học nhận thức là bản tính tự nhiên của thế giới, không ngoại lệ. Trong giáo pháp về thực tại động ấy, Đức Phật cung cấp cho chúng ta một chiếc chìa khóa chủ để mở bất kỳ cánh cửa nào mà chúng ta muốn. Thế giới hiện đại cũng đang sử dụng cùng chiếc chìa khóa chủ đó, nhưng chỉ dành cho những thành tựu vật chất, và đang mở ra hết cánh cửa này đến cánh cửa khác với những thành công kỳ diệu.

Sự thay đổi hay tính vô thường là đặc tính cốt yếu của mọi sự tồn tại mang tính hiện tượng. Ta không thể nói về bất kỳ điều gì, hữu tình hay vô tình, hữu cơ hay vô cơ, rằng “điều này tồn tại lâu dài”, vì ngay khi chúng ta nói như vậy, điều đó đang chịu sự biến đổi. Mọi sự đều đang tan biến; nét đẹp của những bông hoa, giai điệu lảnh lót của những con chim, tiếng vù vù của loài ong, và sự rực rỡ của buổi chiều tà.

 

“Giả sử bạn đang ngắm cảnh hoàng hôn lộng lẫy. Cả một khoảnh trời ở phương Tây đang rực sáng với những sắc màu hồng sẫm; nhưng bạn cũng nhận biết rằng chỉ trong vòng nửa giờ đồng hồ nữa thôi, tất cả những sắc độ lộng lẫy ấy sẽ nhạt dần rồi trở thành xám xịt. Bạn thấy chúng đúng vào lúc chúng đang tan biến trước mắt mình, mặc dù đôi mắt của bạn không thể đặt trước mình cái kết luận mà lý trí của bạn vừa rút ra. Và kết luận đó là gì? Kết luận đó là ngay cả trong một khoảnh khắc ngắn nhất có thể được gọi tên hay nhận biết, bạn cũng không bao giờ thấy bất kỳ một màu sắc nào tồn tại trọn vẹn, bất kỳ một màu sắc nào đúng như nó đang là. Trong một phần triệu của một giây, toàn bộ sự huy hoàng của bầu trời được tô màu kia đã chịu hằng hà sa số những chuỗi biến đổi. Một sắc độ được thay thế bởi một sắc độ khác với một sự nhanh chóng thách thức mọi sự đo lường; nhưng vì đó là một tiến trình không có một sự đo lường nào có thể áp dụng được… lý trí từ chối đưa ra một sự nắm giữ bất kỳ một giai đoạn nào của cái cảnh tượng thoảng qua đó, hoặc tuyên bố rằng đó là như vậy; vì ngay trong cái vẻ tồn tại đó, nó đã không tồn tại; nó đã nhường chỗ cho một điều gì khác. Đó là một chuỗi những màu sắc thoảng qua mà không một màu sắc nào trong cái chuỗi đó tồn tại, vì mỗi màu sắc trong chuỗi đó lần lượt loại trừ lẫn nhau” Ferrier’s Lectures and Remains Quyển I, tr. 119, dẫn lại trong Sarva-dorsana-Sangraha, London, tr. 15.

Mọi sự vật cấu thành – nghĩa là tất cả những sự vật vốn phát sinh như hệ quả của các nguyên nhân, rồi đến lượt chúng lại làm phát sinh những hệ quả khác – đều có thể được đúc kết trong một từ, từ đó là vô thường (anicca). Vì vô thường nên gây đau khổ và vì đau khổ nên là vô ngã.

Được ngụy trang, ba đặc tính này của cuộc đời phổ biến khắp thế gian cho đến khi một bậc Giác Ngộ chứng đắc thực tính của chúng. Chính là để tuyên thuyết về ba đặc tính này – và làm thế nào thông qua sự nhận thức triệt để về chúng, một con người đạt tới sự giải thoát của tâm trí – mà một vị Phật đã ra đời. Đó chính là điều cốt yếu nhất, là nội dung tổng quát nhất của giáo pháp của Đức Phật.

Mặc dù vô thường áp dụng cho mọi pháp hữu vi, mọi sự vật do duyên sinh, Đức Phật quan tâm hơn đến cái được gọi là chúng hữu tình; vì vấn đề là đối với con người chứ không phải là đối với các sự vật tĩnh tại. Giống như một nhà giải phẫu tách một cánh tay thành các mô rồi tách các mô thành những tế bào, Đức Phật, bậc Thế gian giải, đã phân tích cái được gọi là chúng sanh, sankhāra puñja, một tập hợp lộn xộn những tiến trình, thành ra năm khối kết tập luôn luôn biến đổi mà nhà Phật gọi là năm uẩn, và làm rõ rằng chẳng có gì tồn tại mãi, chẳng có gì được bảo toàn vĩnh viễn, trong dòng chảy của các uẩn. Chúng là sắc (hình thái vật chất hay thân thể), thọ (hay cảm giác), tưởng (hay sự nhận biết), hành (các yếu tố tâm lý có năng lực thúc đẩy, như ý chí), và thức (hay nhận thức phân biệt).

3 Triết Lý Của Đạo Phật Về Cuộc Đời.

1. Đời Là Bể Khổ

Chân lý này không đơn thuần là sự khẳng định cuộc sống là đau khổ và bi thương mà con người còn sống thì buộc lòng phải chấp nhận.

Đúng là cuộc đời mỗi người không ai có thể tránh được những buồn phiền, khổ đau, mất mát, kỳ vọng vào những điều vượt quá khả năng hay không phù hợp với hoàn cảnh dễ khiến ta càng thêm thất vọng khi không đạt được nó.

Chính vì vậy, một khía cạnh khác của chân lý “Đời là bể khổ” chính là khuyên ta đừng nên mang những suy nghĩ viễn vông, không thực tế.

Hãy chấp nhận quy luật sinh, lão, bệnh, tử như một điều tất yếu của cuộc sống. Đừng bao giờ tự lừa dối mình bằng những suy nghĩ như cuộc sống này là dễ dàng và không có đau khổ, hãy chấp nhận sự không hoàn hảo với một trái tim bao dung và cởi mở.

2. Đời Là Vô Thường

 

“Vô thường” mang nghĩa một cuộc sống diễn tiến không ngừng, luôn luôn phát triển, luôn luôn mới mẻ. Chúng ta không thể sống lại thời điểm đã qua, “không thể tắm hai lần trên một dòng sông”.

Mỗi ngày trôi qua là mọi sự đều thay đổi, cơ thể và suy nghĩ của chúng ta cũng khác. Mọi thứ đều thay đổi, đều vô thường. Chẳng có gì là tuyệt đối, vĩnh cửu, tận cùng, và ta luôn có thể thay đổi cuộc đời mình.

Vì vậy, đừng sợ hãi khi sự thay đổi chạm ngõ nhà bạn, hãy chấp nhận nó. nếu như bạn sợ sự vô thường có thể phá huỷ những điều tuyệt vời mình đang có thì hãy biết trân trọng từng giây từng phút của hiện tại, của mối quan hệ đang có, của sức khoẻ, tâm hồn, công việc, tuổi trẻ,… còn nếu bạn đang đau khổ thì cũng đừng tuyệt vọng vì hiện thực khổ đau, ngày mai rồi sẽ khác.

3. Mình Là Vô Ngã

Nếu như vạn vật là vô thường thì bản thân mỗi người là vô ngã. Bản chất của một người không phải là điều bất đi bất dịch mà có thể thay đổi. Cơ thể thay đổi, ký ức thay đổi, suy nghĩ và tính tình cũng có thể thay đổi.

Chúng ta sẽ thay đổi theo môi trường xung quanh, hoàn cảnh sống hoặc theo cả cách chúng ta muốn thể hiện với mọi người.

Nên đừng bao giờ đóng khung bản thân và cũng đừng đánh giá người nào chỉ qua hành động đơn lẻ của họ

Chúng ta đều có thể thay đổi, hôm nay tốt hơn hôm qua, đừng ngại và đừng nghĩ rằng con người mình là bất biến. Chúng ta có thể tha thứ cho người khác và tha thứ cho chính mình. Hãy nhớ rằng, trong từng khoảnh khắc, ta đều mới mẻ.

Mrs Ngọc Mai